Βιβλία που διαμόρφωσαν τον Χίτλερ

The Observer

Εχουν περάσει σχεδόν 70 χρόνια από την ημέρα που ξέσπασε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και εξακολουθούμε να επεξεργαζόμαστε εκείνη την περίοδο της ναζιστικής φρίκης ακριβώς σαν είναι μια παλιά πληγή που δεν έχει ακόμα κλείσει και μας ενοχλεί. Ηδη, μέσα στον πρώτο μήνα του τρέχοντος χρόνου, θα ασχοληθούν με τον ιδρυτή του ναζιστικού καθεστώτος τουλάχιστον έξι βιβλία και ταινίες.

Θα μπορέσουμε άραγε ποτέ να απελευθερωθούμε από το παράξενο μαγνητισμό που ασκεί πάνω μας ο Χίτλερ και οι υπόλοιποι ψυχοπαθείς που τον περιέβαλλαν; Μάλλον όχι, καθώς όλη αυτή η υπόθεση περιλαμβάνει τρία στοιχεία, που ασκούν ανεξάντλητη γοητεία στη φαντασία μας.

Πρώτον, παγκοσμίως υπάρχει ανάγκη να κλείσει αυτός ο κύκλος, να υπάρξει πραγματική συμφιλίωση στην Ευρώπη, να αποζημιωθούν οι Εβραίοι και, κατά κάποιο τρόπο, να αναγεννηθεί ο κόσμος.

Δεύτερον, είναι δύσκολο για τους καλλιτέχνες και τους ακαδημαϊκούς να συμφιλιωθούν με την έννοια του απόλυτου κακού, που εκπροσωπεί ο ίδιος ο Χίτλερ. Οπως αναφέρει ο ιστορικός Ιαν Κέρσο «Το όνομα του Χίτλερ σήμερα ταυτίζεται με τη μεγαλύτερη κατάρρευση πολιτισμού στο σύγχρονο κόσμο». Ο Στάλιν μπορεί να είχε δολοφονήσει πολύ περισσότερους, αλλά το ναζιστικό πρόγραμμα εξόντωσης είχε μελετηθεί σε κάθε λεπτομέρεια και είχε εκτελεσθεί κατά γράμμα από μία παρωδία οργανωμένης διοίκησης.

Το πιο τρομερό, όμως, είναι αυτό που ονομάζει η Χάνα Αρέντ «η κοινοτοπία του κακού», ο μικροαστικός επαρχιωτισμός του Χίτλερ. Το γεγονός ότι ήταν μία προσωπικότητα τόσο «κοινή και συνήθης», σε αντιδιαστολή πάντα με τη ναζιστική κόλαση, εξακολουθεί να μαγνητίζει γενιές βιογράφων και ιστορικών. Οι περισσότεροι πιστεύουμε ότι δεν μένει πια τίποτε «κρυφό» και τίποτα καινούργιο που θα μπορούσαμε να μάθουμε για τον φίρερ. Ομως ένα νέο βιβλίο το «Η προσωπική βιβλιοθήκη του Αδόλφου Χίτλερ: Τα βιβλία που διαμόρφωσαν τη Ζωή του» του Τίμοθι Ράϊμπακ ανοίγουν ένα νέο κεφάλαιο στην Ιστορία. Η απόφαση του συγγραφέα να ερευνήσει τους 16 χιλιάδες τόμους, που κατασχέθηκαν από τις κατοικίες του Χίτλερ σε Βερολίνο, Μόναχο και Οβερσαλτσμπέργκ) και φυλάσσονται στη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου αποδεικνύεται μεγαλοφυής.

Ο Χίτλερ είναι περισσότερο γνωστός για το κάψιμο των βιβλίων. Ομως, όπως φαίνεται, ήταν μανιακός αναγνώστης. Είχε συλλέξει πολλές υπερπολυτελείς εκδόσεις του Θερβάντες και του Σαίξπηρ, τους οποίους θεωρούσε καλύτερους συγγραφείς από τον Γκαίτε και τον Σίλερ. Ο Αμλετ, μάλιστα, ήταν ένα από τα αγαπημένα του έργα.

Οταν βρισκόταν μόνος, με ένα βιβλίο στα χέρια, αναρτούσε στην πόρτα του γραφείου του μία πινακίδα, που έγραφε «απόλυτη ησυχία». Ακόμα και στην πρώτη γραμμή στα πεδία των μαχών οι στρατηγοί του τον έβλεπαν να φυλλομετρά τα αγαπημένα του βιβλία. Τις τελευταίες ημέρες του πολέμου, τα σοβιετικά στρατεύματα που κατέλαβαν το εγκαταλειμμένο μπούνκερ του στο Βερολίνο δεν βρήκαν άλλο στο υπνοδώματιό του παρά ένα σωρό εγκυκλοπαίδειες και το «Φρειδερίκο τον Μέγα» του Καρλάϊλ.

Oπως αναφέρει ο Ράϊμπακ η βιβλιοθήκη του ανθρώπου, που μετέβαλε τον ρου της ιστορίας, περιελάμβανε τις βάσεις του ναζιστικού συστήματος. «Βιβλία που κάθε καθαρόαιμος εθνικοσοσιαλιστής θα έπρεπε να διαβάσει» μεταξύ των οποίων «Ο Διεθνής Εβραίος» του Χένρι Φορντ, το «Σιωνισμός ως Εχθρός του κράτους» του Αλφρεντ Ρόζενμπεργκ. Δίπλα στα έργα του Κλάουσεβιτς ο ηγέτης του Τρίτου Ράϊχ είχε τοποθετήσει και έναν οδηγό μαγειρικής με αφιέρωση «Στον κύριο Χίτλερ, χορτοφάγο».

ΠΗΓΗ: Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ