Γεωπολιτικό παιχνίδι με το αέριο

Tου Σταυρου Λυγερου

Eίναι ορατό διά γυμνού οφθαλμού ότι η ρωσο-ουκρανική διένεξη για το φυσικό αέριο δεν είναι μια στενά εμπορική διαφωνία. Η οικονομική πτυχή είναι υπαρκτή και σημαντική, αλλά τα πράγματα δεν θα έφθαναν στο σημείο που έφθασαν εάν δεν υπήρχε το υπόβαθρο του αμερικανορωσικού γεωπολιτικού ανταγωνισμού. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δυσφορούν γι’ αυτό που αποκαλούν ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από τη Μόσχα. Το έχουν δηλώσει και έχουν ασκήσει επανειλημμένες πιέσεις στις πρωτεύουσες της Γηραιάς Ηπείρου.

Από την πλευρά της, η Ρωσία έχει καταγγείλει τη συστηματική προσπάθεια των Αμερικανών όχι μόνο να διεισδύσουν στην άμεση περίμετρό της, αλλά και να τη θέσουν σε μια κατάσταση ιδιότυπης γεωπολιτικής περικύκλωσης. Το ΝΑΤΟ έχει επεκταθεί προς τα ανατολικά και μόνο λόγω της αντίδρασης των Ευρωπαίων δεν ενσωμάτωσε την Ουκρανία, όπως επεδίωξαν η κυβέρνηση Μπους και ο φιλοαμερικανός πρόεδρος Γιουσένκο.

Το γεγονός ότι όλοι οι αγωγοί που τροφοδοτούν τις ευρωπαϊκές χώρες με ρωσικό αέριο διέρχονται από το έδαφος της Ουκρανίας, της δίνει ένα όπλο. Οσο αυτή ήταν στη σφαίρα επιρροής της Μόσχας δεν υπήρχε πρόβλημα. Η ροή ήταν εξασφαλισμένη και οι Ουκρανοί πλήρωναν το αέριο που κατανάλωναν σχεδόν στο ένα τέταρτο της τιμής, που ίσχυε στη διεθνή αγορά.

Τα πράγματα άλλαξαν όταν το Κίεβο πέρασε στην αμερικανική σφαίρα επιρροής. Η Gazprom του ζήτησε να πληρώσει με βάση τη διεθνή τιμή. Αυτό αρνήθηκε και έτσι προέκυψε η κρίση στις αρχές 2006. Η Ουκρανία είχε την απαίτηση να παίζει το αμερικανικό παιχνίδι εναντίον της Ρωσίας και την ίδια στιγμή να απαιτεί απ’ αυτήν προνομιακή μεταχείριση.

Ο συμβιβασμός του 2006 δεν ήταν ευσταθής. Οταν λόγω ανεξόφλητων χρεών η Gazprom άρχισε να κλείνει τη στρόφιγγα, οι Ουκρανοί χρησιμοποίησαν το αέριο που προοριζόταν για άλλες χώρες.

Η Ρωσία αντέδρασε ανελαστικά, σταματώντας κλείνοντας συνολικά τη στρόφιγγα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες εκμεταλλεύθηκαν τη διακοπή της τροφοδοσίας των ευρωπαϊκών χωρών για να επαναφέρουν το ζήτημα της εξάρτησης από το ρωσικό αέριο.

Για να μην εξαρτάται η ροή του αερίου από το Κίεβο, η Ρωσία σχεδιάζει την κατασκευή δύο μεγάλων αγωγών: του Northstream και του Southstream. Ο πρώτος θα μεταφέρει υποθαλάσσια το αέριο στη Γερμανία και ο δεύτερος στη Βουλγαρία-Ελλάδα-Ιταλία. Μέχρι, όμως, να κατασκευασθούν οι εναλλακτικοί οδοί διοχέτευσης του αερίου, το Κίεβο θα μπορεί να ασκεί εκβιασμό. Το μόνο, που μπορεί να το εμποδίσει είναι οι πιέσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Οι χώρες-μέλη έχουν ζωτικό συμφέρον να διασφαλίζεται η ομαλή ροή του αερίου και γι’ αυτό άσκησαν ασφυκτικές πιέσεις και προς τις δύο πλευρές.

Η εγκατάσταση Ευρωπαίων παρατηρητών είναι ένα σωστό μέτρο, αλλά θα ήταν πιο ολοκληρωμένο εάν τον έλεγχο της ροής ασκούσαν από κοινού Ευρωπαίοι, Ουκρανοί, Ευρωπαίοι και Ρώσοι. Εάν γινόταν αυτό, δεν θα υπήρχε περιθώριο για αλληλοκατηγορίες και εκβιασμούς.

Από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"