Ιγκουάνα «διαψεύδει» Δαρβίνο

Ενα ροδαλό ιγκουάνα, λένε οι ειδικοί, θα ξαναγράψει την εξελικτική ιστορία των ιγκουάνα στα νησιά Γκαλαπάγκος. Ο «πατέρας της εξελικτικής θεωρίας» Κάρολος Δαρβίνος δεν το είχε εντοπίσει όταν επισκέφθηκε τα νησιά το 1835 καίτοι όπως τουλάχιστον φαίνεται αποτελεί την αρχαιότερη απόκλιση από το κοινό οικογενειακό δένδρο των ζώων της στεριάς στο αρχιπέλαγος. Οπως αναφέρει μελέτη που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Proceedings of the National Academy of Sciences, τα ροζ ιγκουάνα διαφοροποιήθηκαν από τα υπόλοιπα «στεριανά» ιγκουάνα πριν από 5,7 εκατ. χρόνια.
Τα παράξενα ερπετά έγιναν αντιληπτά για πρώτη φορά, στις πλαγιές του ηφαιστείου Βολφ της νήσου Ιζαμπέλα το 1986, αλλά μόνο το 2000 άρχισαν να τα μελετούν οι επιστήμονες.

Στο ηφαίστειο Βολφ

Οι μελέτες του Δαρβίνου στα Γκαλαπάγκος παρείχαν τα βασικά στοιχεία που του επέτρεψαν να διατυπώσει τη θεωρία της εξέλιξης μέσω της φυσικής επιλογής. Σε διάφορα ζώα, όπως οι χελώνες, παρατηρούνται μικροδιαφορές μεταξύ των πληθυσμών διαφορετικών νήσων, γεγονός που έκανε τον Δαρβίνο να πιστέψει ότι εξελίχθηκαν ακολουθώντας διαφορετικούς δρόμους σε διαφορετικά περιβάλλοντα. Ωστόσο, ουδέποτε επισκέφθηκε το ηφαίστειο Βολφ και δεν εντόπισε το ροζ ιγκουάνα, που ζει αποκλειστικά στη συγκεκριμένη τοποθεσία.
Οι ερευνητές συνέλεξαν στοιχεία που υποδεικνύουν ότι τα ροζ ιγκουάνα (rosada) δεν αποτελούν άλλη μορφή του Conolophus subcristatus, αλλά ξεχωριστό είδος. Τα ιγκουάνα όταν συναντώνται κουνούν τα κεφάλια τους και στη συνέχεια σκύβουν, κάτι που κατά τους ειδικούς θεωρείται ερωτική συμπεριφορά και τρόπος οριοθέτησης της περιοχής τους. Το νεοανακαλυφθέν ροζ ιγκουάνα, ωστόσο, έχει διαφορετική συμπεριφορά από τα υπόλοιπα ερπετά της ευρύτερης οικογένειας. Επίσης έχει διαφορετικό σχήμα «λοφίου», ενώ η ανάλυση του γενετικού του υλικού έχει αξιοσημείωτες διαφορές από αυτές των υπόλοιπων ιγκουάνα, γεγονός που σημαίνει ότι το είδος rosada «απέκλινε» από το κοινό οικογενειακό δένδρο των ιγκουάνα αρκετά νωρίς. Αυτή η διαφοροποίηση τοποθετείται περί τα 5,7 εκατ. χρόνια, γεγονός που δημιουργεί πολλά ερωτήματα.
«Πριν από 5,7 εκατ. χρόνια, το αρχιπέλαγος των νήσων Γκαλαπάγκος δεν είχε σχηματιστεί», εξηγεί ο Γκαμπριέλε Τζεντίλε του πανεπιστημίου της Ρώμης, που ανέλυσε το DNA. «Τούτο αποτελεί πραγματική σπαζοκεφαλιά καθώς το τμήμα του νησιού Ιζαμπέλα όπου κατοικούν σχηματίστηκε μόλις πριν από 500 χιλιάδες χρόνια». Ακόμα, όμως, και τα αρχαιότερα τμήματα του αρχιπελάγους σχηματίστηκαν το πολύ πριν από πέντε εκατ. χρόνια.
Μια πιθανή εξήγηση είναι ότι κάποια, υποθαλάσσια σήμερα, ηφαίστεια, εκείνη την εποχή βρίσκονταν πάνω από την επιφάνειά της. Ετσι κάποια ιγκουάνα ίσως βρέθηκαν σε τμήματα ξηράς και ξεκίνησαν εκεί την εξελικτική τους πορεία. Προηγούμενες αναλύσεις DNA έδειξαν ότι ο διαχωρισμός μεταξύ θαλασσίων και χερσαίων ιγκουάνα έγινε περίπου πριν από δέκα εκατ. χρόνια.

Στα είδη που κινδυνεύουν άμεσα με αφανισμό

Θα μπορούσε να θεωρηθεί τραγική ειρωνεία το γεγονός ότι, αφού βρέθηκε το ροζ ιγκουάνα για να φωτίσει ένα από τα κενά που αφήνει η θεωρία της προέλευσης των ειδών του Kάρολου Δαρβίνου, τώρα κινδυνεύει να αφανιστεί για πάντα. Σύμφωνα με τον δόκτορα Τζεντίλε ο πληθυσμός των ροζ ιγκουάνα που εντοπίσθηκε στα Γκαλαπάγκος πρόσφατα είναι τόσο μικρός που κινδυνεύει η επιβίωση του είδους.
«Εντοπίσαμε μόνο 36 δείγματα μέχρι σήμερα, ενώ το χρόνο που πέρασε μεγάλη ερευνητική ομάδα τα αναζήτησε στις πλαγιές του ηφαιστείου Βολφ και εντόπισε μόνο δέκα, τα περισσότερα από τα οποία είχε δει και «σημαδέψει» σε προηγούμενες έρευνες». Ετσι το ροζ ιγκουάνα rosada αμέσως τοποθετήθηκε στον κατάλογο των ειδών που κινδυνεύουν άμεσα με αφανισμό. Και σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα που θα διασφαλίσουν την επιβίωση του είδους.

Πηγή: Καθημερινή, BBC